Τα κόπρανα των πουλιών ως ενδείξεις ασθενειών.

Ο τακτικός, οπτικός, έλεγχος των κοπράνων μας δίνει πολλές φορές στοιχεία για τυχόν ασθένειες των πουλιών, αρκετά νωρίτερα ώστε να επέμβουμε.

Η επέμβαση μας μπορεί να είναι είτε φαρμακευτική είτε διατροφική. Γι αυτό πρέπει να μάθουμε να «διαβάζουμε» τις κουτσουλιές. Παρακάτω ακολουθούν μερικά παραδείγματα. Φυσικά η οπτική εξέταση δεν αντικαθιστά, σε καμία περίπτωση, την μικροβιολογική εξέταση αλλά τουλάχιστον θα μας οδηγήσει σε κάποια συμπεράσματα αρκετά νωρίτερα, από την εκδήλωση κάποιας ασθένειας.

Για να καταλάβουμε τις διαφορές που θα παρατηρήσουμε στις κουτσουλιές, θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε λίγα πράγματα για την ανατομία των πουλιών και τον τρόπο λειτουργίας των εντέρων τους.

Πρόλοβος. Το σακουλάκι κάτω, στον λαιμό του πουλιού. Στους νεοσσούς το βλέπουμε πολύ καθαρά, ειδικά μετά από τάϊσμα, να είναι πρησμένο. Εδώ αποθηκεύει την τροφή το πουλί και συγχρόνως την υγραίνει, με σάλιο. Ακόμη όμως δεν έχει αρχίσει η διαδικασία της πέψης.

Επόμενη «στάση», το πρώτο από τα δύο στομάχια των πουλιών, ο «αδενώδης στόμαχος». Εδώ θ αρχίσει η έκριση διαφόρων υγρών (πχ υδροχλωρικό οξύ), ώστε ν αρχίσει και η διαδικασία της πέψης, μαλακώνοντας την τροφή και αρχίζοντας την σταδιακή αφομοίωση των διαφόρων θρεπτικών συστατικών της.

Η μαλακή πλέον τροφή, συνεχίζει στο επόμενο στομάχι, τον «μυώδη στόμαχο». Το στομάχι αυτό πάλετε, συνθλίβοντας την τροφή. Σ αυτό συμβάλουν και οι διάφορες πετρούλες που καταναλώνει το πουλί, γι αυτό και είναι απαραίτητο διατροφικό συμπλήρωμα στα εκτρεφόμενα πουλιά.

Συνεχίζοντας την πορεία της, προς τα κάτω, η τροφή θα οδηγηθεί στον δωδεκαδάκτυλο

Στην αρχή του δωδεκαδάκτυλου βρίσκεται το πάγκρεας. Η χρησιμότητα του η ίδια, όπως και σε μας, παράγει διάφορα ένζυμα ώστε ν αφομοιωθούν τα λίπη και το άμυλο της τροφής.

Υπάρχουν και δύο κοντά έντερα, ονομάζονται «τυφλά έντερα», που ενώνονται με τον δωδεκαδάκτυλο. Η χρησιμότητα τους είναι η αποδόμηση των πιο «σκληρών» συστατικών της τροφής με την βοήθεια βακτηριδίων.

Τα συγκεκριμένα «τυφλά έντερα», λείπουν εντελώς σε κάποια είδη όπως στα παπαγαλάκια, σε μερικά είδη Carduelides και στα περιστέρια.

Στο τέλος των εντέρων βρίσκεται η αμάρα. Εδώ ενώνονται τα έντερα με τα αναπαραγωγικά όργανα και οι ουρητήρες.. Γι αυτόν τον λόγο τα πουλιά αποβάλουν ούρα και κόπρανα συγχρόνως.Πρέπει, επίσης, να γνωρίζουμε ότι τα πουλιά δεν έχουν ουροδόχο κύστη, γι αυτό αποβάλουν μαζί με τα κόπρανα και ουρικό οξύ.

Άρα η κουτσουλιά αποτελείται από

Κόπρανα. Η φυσιολογική τους όψη είναι σαν «σκουλήκι» και το χρώμα τους από ανοιχτό καφέ έως πράσινο. Τα πουλιά που έχουν «τυφλά έντερα» έχουν και πιο πράσινα κόπρανα. Πιθανό προϊόν της χρήσης βακτηριδίων.

Ούρα. Αποτελούνται από άχρωμα υγρά και ουρικό οξύ, ασπροκίτρινου χρώματος.

Η όψη της κουτσουλιάς (στερεή ή όχι, χρώμα) δεν είναι πάντα η ίδια. Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες πχ είδος και ποσότητα τροφής, ποσότητα νερού, περίοδος αναπαραγωγής.

Αν το πουλί είναι άρρωστο, αλλάζει και η κατάσταση της κουτσουλιάς. Πχ εντερικές μολύνσεις, βακτήρια, ασθένειες του συκωτιού ή των νεύρων, λάθος τροφή.

Ας δούμε μερικά συμπτώματα και κάποια πιθανά αίτια αλλαγής της φυσιολογικής όψης, πρώτα των κοπράνων.

Χρώμα σκούρο καφέ-κόκκινο ή κόκκινο.

Πιθανή ύπαρξη αίματος μέσα στα κόπρανα. Αν είναι σκούρο καφέ κόκκινο προέρχεται από την αρχή του πεπτικού συστήματος έως τον «αδενώδη στόμαχο». Το αίμα «χωνεύεται» και εμφανίζεται με σκούρο χρώμα στα κόπρανα. Αν υπάρχει αιμορραγία μετά τα στομάχια τότε εμφανίζεται, στα κόπρανα, με χρώμα κόκκινο ή καφέ κόκκινο.

Πιθανό αίτιο.

Πληγή από κάτι που έφαγε το πουλί, βαριά μόλυνση από βακτήρια στα έντερα, παράσιτα στα έντερα (κοκκιδίωση).

Προσοχή : Αν το πουλί έτρωγε τροφή που περιέχει χρώμα πχ κεράσια, μούρα, καρότα τα κόπρανα θα έχουν κόκκινο χρώμα. Πρώτα αποκλείστε τέτοια πιθανότητα κι έπειτα προχωρήστε σε θεραπευτική αγωγή.

Χρώμα κίτρινο έως κίτρινο – πράσινο.

Ασθένεια στο συκώτι. Εκρίνει παραπάνω χολή η χοληδόχος κύστη μέσα στα κόπρανα.

Πιθανά αίτια.

Μόλυνση του συκωτιού από βακτήρια (Ορνίθωση, ψιττάκωση), παράσιτα στο συκώτι, δηλητηρίαση του συκωτιού.

Χρώμα γκρί – καφέ και μεγάλα κόπρανα.

Βαριά ασθένεια του παγκρέατος, δεν ολοκληρώνεται η χώνεψη του λίπους και των αμύλων.

Διάρροια.

Τα κόπρανα δεν έχουν σταθερή φόρμα και μυρίζουν άσχημα. Πολλές φορές μαζί με την διάρροια, αλλάζει και το χρώμα σε πράσινο ή κίτρινο.

Πιθανά αίτια

Μόλυνση από βακτήρια, παράσιτα, μύκητες.

Προσοχή : Όταν αλλάξουμε απότομα την τροφή ή ταΐσουμε φρούτα και λαχανικά ή σε καταστάσεις στρες (αλλαγή κλούβας, πιάσιμο του πουλιού κλπ) πολύ πιθανό να έχει διάρροια, για λίγο. Πολύ γρήγορα όμως, επανέρχεται.

Παράσιτα μέσα στις κουτσουλιές.

Παράσιτα μπορούμε να δούμε στις κουτσουλιές μόνο στο τελευταίο στάδιο, όταν δυστυχώς τα έντερα έχουν υποστεί μεγάλη ζημιά. Με μικροσκόπιο όμως μπορούμε να δούμε αυγά και σκουλήκια νωρίτερα ώστε να κάνουμε κάποια θεραπεία.

Σπόρια μέσα στις κουτσουλιές.

Αν βρίσκουμε στις κουτσουλιές ολόκληρα σπόρια, είναι σύμπτωμα ότι το πουλί έχει μια μόλυνση στον πρόλοβο ή στον αδενώδη στόμαχο. Επόμενο σύμπτωμα είναι ότι το πουλί, ενώ τρώει, χάνει βάρος.

Με πολύ μεγάλη πιθανότητα, το πουλί έχει μύκητες ή e-coli.

Ας δούμε τις αλλαγές στα ούρα.

Λείπει το «άσπρο».

Σημαίνει ότι λείπει το ουρικό οξύ. Τα κόπρανα κολυμπάνε μέσα σε υγρό.

Πιθανό αίτιο.

Μόλυνση στα νεύρα. Αν τα νεύρα έχουν πρόβλημα κατακράτησης, το πουλί αρχίζει να χάνει υπερβολικά υγρά, κυριολεκτικά «στεγνώνει». Αν το παρατηρήσουμε θα δούμε ότι καταναλώνει πολύ περισσότερο νερό, όμως ο οργανισμός του αδυνατεί να το συγκρατήσει. Το αίμα αρχίζει να γίνεται πιο πηχτό, λόγω της έλλειψης υγρασίας.

Βακτηριακή μόλυνση, πρόβλημα στην λειτουργία των νεύρων, πιθανή υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, τοξίνες.

Προσοχή : Τα θηλυκά κατά την περίοδο όπου γενούν αυγά έχουν διάρροια. Αυτό είναι φυσιολογικό, δεν είναι ασθένεια.

Απουσία κοπράνων, μόνο ούρα και υγρασία.

Απουσία κοπράνων, μόνο ούρα και υγρασία. Το χρώμα μπορεί ν αλλάξει σε κίτρινο ή κίτρινο πράσινο.

Πιθανά αίτια.

Το πουλί δεν μπορεί να φάει. Πρέπει να ψάξουμε για πιθανά προβλήματα στο ράμφος ή στην αρχή του λαιμού. Ίσως να οφείλεται σε πληγές ή μολύνσεις από μύκητες στο ράμφος έως στον πρόλοβο. Πιθανώς και σε παράσιτα (ακάρεα, τριχομονάδες)

Άλλη πιθανή αιτία είναι να μην μπορεί η τροφή να προχωρήσει στο πεπτικό σύστημα λόγω της παρουσίας όγκου στα έντερα ή στα στομάχια. Στα θηλυκά ίσως να οφείλεται και στο «δέσιμο του αυγού», αυγό που αδυνατεί ν αποβληθεί και φράζει την αμάρα.

Το «άσπρο» της κουτσουλιάς είναι μεγάλο.

Το πουλί έχει αρθρίτιδα. Αν η ασθένεια έχει προχωρήσει θα παρατηρήσουμε ανοιχτόχρωμους κόμπους. Η ασθένεια ξεκινά από λάθος διατροφή, προβλήματα μεταβολισμού, παθήσεις του νευρικού συστήματος.

Για τις φωτογραφίες, θα ήθελα να ευχαριστήσω την κ. AO Prof. Dr. Alexandra Scope, Clinic for Avian, Reptile and Fish Medicine,University of Veterinary Medicine Vienna

επιστροφή